Μέρος Ε: «Οι εφαρμογές ιχνηλάτησης του Covid-19 από την άποψη του Δικαίου Προσωπικών Δεδομένων»

Μέρος 5ο

Η κυρία Στυλιανή Π. Στυλιανίδου, Ακτινοθεραπεύτρια Ογκολόγος MD, MSc, PhD(c), Επιστημονικά Υπεύθυνη Επιμελήτρια Α’ Τμήματος Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ Θεσσαλονίκης, ΑΠΘ, Θεολόγος, MSc, Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, MSc Νομικής Σχολής ΑΠΘ, PhD(c)   Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας, Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ, και MSc Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ, ΔΠΜΣ, Βιοηθικής, παραχώρησε στο Unique Creta, και την ευχαριστούμε θερμά, την πρόσφατη διπλωματική της εργασία στο τμήμα Νομικής Σχολής του ΑΠΘ, με θέμα  «Οι εφαρμογές ιχνηλάτησης του Covid-19 από την άποψη του Δικαίου Προσωπικών Δεδομένων», την οποία θα δημοσιεύουμε σε μέρη για μελέτη, ανάγνωση και βοήθεια του αναγνωστικού μας κοινού, προσπαθώντας με αυτό τον τρόπο να “ρίξουμε περισσότερο φως” με την βοήθεια μιας λαμπρής επιστήμονος, στην πανδημία που εδώ και ένα χρόνο ταλαιπωρεί ολόκληρο τον πλανήτη.

Κεφάλαιο 4ο: «ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣΗΣ ΤΟΥ COVID-19»

  1. Εφαρμογές προειδοποίησης COVID-19 για την προστασία της ζωής και των μέσων διαβίωσης

Οι εφαρμογές ιχνηλάτησης επαφών και προειδοποίησης μπορούν να βοηθήσουν να σπάσει η αλυσίδα της μετάδοσης του κορονοϊού, τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, σε συνδυασμό πάντα με τη μη ψηφιακή ιχνηλάτηση, η οποία έχει τεθεί σε εφαρμογή ήδη από τις πρώτες μέρες που ξέσπασε η πανδημία. Χάρη σ’ αυτές τις τεχνολογικές εξελίξεις σώζονται ανθρώπινες ζωές. Έτσι, τα περισσότερα κράτη – μέλη της Ενωμένης Ευρώπης (ΕΕ) έχουν θέσει σε εφαρμογή μια εθνική εφαρμογή ιχνηλάτησης επαφών και προειδοποίησης, η χρήση της οποίας έχει προαιρετικό χαρακτήρα.

Προκειμένου να υπάρξει μια διεθνής συνεργασία για την καταπολέμηση της πανδημίας, τα κράτη – μέλη δημιούργησαν από κοινού με την ΕΕ και άλλες υπηρεσίες που επιτρέπουν την επικοινωνία μεταξύ των εθνικών εφαρμογών σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι πολίτες που επιθυμούν να επωφεληθούν από αυτές τις τεχνολογικές δυνατότητες, μπορούν να εγκαταστήσουν στα κινητά τους μια μοναδική εφαρμογή που θα τους προειδοποιεί, όταν έρχονται σε επαφή με άτομο που έχει δηλώσει ότι έχει διαγνωστεί θετικό στον κορονοϊό. Οι εφαρμογές ιχνηλάτησης επαφών και προειδοποίησης χρησιμοποιούνται με βάση την τεχνολογία εγγύτητας Bluetooth, σέβονται την ιδιωτική ζωή των χρηστών και δεν επιτρέπουν την παρακολούθηση της γεωγραφικής τους θέσης.

Προς το παρόν, η λειτουργία αυτή λειτουργεί σύμφωνα με ένα «αποκεντρωμένο» σύστημα όπου οι υπολογισμοί πραγματοποιούνται στην εφαρμογή του χρήστη. Η μέθοδος αυτή έχει υιοθετηθεί από τα περισσότερα κράτη μέλη. Οι λύσεις αναλύονται ώστε να συμπεριληφθούν τα «κεντρικά» συστήματα (όπου οι υπολογισμοί πραγματοποιούνται σε ασφαλή εξυπηρέτηση της εθνικής υγειονομικής αρχής). Αυτό το «αποκεντρωμένο» σύστημα, σε συνδυασμό με υπηρεσίες πύλης, επιτρέπει τη διασυνοριακή χρήση των εφαρμογών.

Τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα των πολιτών απολαμβάνουν της προστασίας που δικαιούνται από το Σύνταγμα. Οι πληροφορίες αποθηκεύονται στην πύλη όχι για περισσότερες από 14 ημέρες. Οι πληροφορίες που μεταφέρονται είναι πλήρως ψευδωνυμοποιημένες, κρυπτογραφημένες και περιορίζονται στα στοιχεία που αφορούν την πανδημία του Covid-19. Συμβαδίζουν, δηλαδή, με τις επιταγές τόσο του ν. 2016/679, όσο και του ν. 3471/2006. Δημιουργοί της πύλης η T-Systems και την SAP και ο εξυπηρετητής φιλοξενείται στο κέντρο δεδομένων της Επιτροπής, στο Λουξεμβούργο. Το σύστημα έχει ήδη τεθεί σε λειτουργία και οι πρώτες εθνικές εφαρμογές συνδέθηκαν με αυτό ήδη τον Οκτώβριο του 2020, με πρώτες αυτές της Γερμανίας, της Ιρλανδίας και της Ιταλίας, των οποίων η σύνδεση πραγματοποιήθηκε στις 19 Οκτωβρίου, παράλληλα με την έναρξη της διαδικτυακής λειτουργίας του συστήματος. Τώρα, δυο μόλις μήνες μετά, συνολικά 20 εφαρμογές βασίζονται σε αποκεντρωμένα συστήματα και μπορούν, μέσω της υπηρεσίας, να γίνουν διαλειτουργικές στο περιβάλλον του χρήστη.

Τα συμμετέχοντα στη διαδικασία κράτη – μέλη ανέλαβαν από κοινού την ευθύνη της επεξεργασίας των δεδομένων για την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Πύλης Διαλειτουργικότητας: Σε συνεργασία μεταξύ τους καθορίζουν τον σκοπό και τα μέσα επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων μέσω της πύλης διαλειτουργικότητας. Για την αποτελεσματικότερη καταπολέμηση της πανδημίας, θα πρέπει σταδιακά όλα τα κράτη μέλη να δημιουργήσουν αποτελεσματικές και συμβατές εφαρμογές ιχνηλάτησης και να εντατικοποιήσουν τις επικοινωνιακές τους προσπάθειες για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διάδοσή τους. (https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/coronavirus-response/travel-during-coronavirus-pandemic/how-tracing-and-warning-apps-can-help-during-pandemic_el#-covid-19-) .

1.1. Εφαρμογές κινητής τηλεφωνίας για την ιχνηλάτηση επαφών στα κράτη – μέλη της ΕΕ

     Χώρες Εφαρμογή (App)  Διαλειτουργική – H εφαρμογή αυτή είναι δυνητικά διαλειτουργική; Διαλειτουργική – H εφαρμογή αυτή μπορεί ήδη να επικοινωνεί με άλλη εφαρμογή;
Αυστρία Stopp Corona App Ναι Όχι
Βέλγιο Coronalert Ναι Όχι
Βουλγαρία Δεν προβλέπεται η ανάπτυξη εφαρμογής ιχνηλάτησης επαφών.
Γαλλία TousAntiCovid Όχι Όχι
Γερμανία Corona-Warn-App Ναι Ναι
Ελλάδα Αναπτύσσεται εφαρμογή ιχνηλάτησης επαφών. Ναι
Δανία Smittestop Ναι Ναι
Εσθονία Σχεδιάζεται η ανάπτυξη εφαρμογής ιχνηλάτησης επαφών. Ναι Όχι
Ιρλανδία COVID Tracker Ναι Ναι
Ισπανία Radar Covid Ναι Ναι
Ιταλία Immuni Ναι Ναι
Κροατία Stop COVID-19 Ναι Ναι
Κύπρος Αναπτύσσεται εφαρμογή ιχνηλάτησης επαφών. Ναι Όχι
Λετονία Apturi Covid Ναι Ναι
Λιθουανία Korona Stop LT Ναι Όχι
Λουξεμβούργο Δεν προβλέπεται η ανάπτυξη εφαρμογής ιχνηλάτησης επαφών.
Μάλτα COVIDAlert Ναι Όχι
Ολλανδία CoronaMelder Ναι Όχι
Ουγγαρία VirusRadar Όχι Όχι
Πολωνία ProteGO Safe Ναι Ναι
Πορτογαλία StayAway COVID Ναι Όχι
Ρουμανία Δεν προβλέπεται η ανάπτυξη εφαρμογής ιχνηλάτησης επαφών.
Σλοβακία Αναπτύσσεται εφαρμογή ιχνηλάτησης επαφών.
Σλοβενία OstaniZdrav Ναι Όχι
Σουηδία Δεν προβλέπεται η ανάπτυξη εφαρμογής ιχνηλάτησης επαφών.
Τσεχία eRouška Ναι Όχι
Φινλανδία Koronavilkku Ναι Όχι

Πηγή: https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/coronavirus-response/travel-during-coronavirus-pandemic/how-tracing-and-warning-apps-can-help-during-pandemic_el#-covid-19-

  1. Το ιστορικό της εισαγωγής των εφαρμογών ιχνηλάτησης

Ένα μήνα σχεδόν μετά τη διάδοση της πανδημίας, στις 8 Απριλίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε σύσταση για  την προώθηση στρατηγικών εξόδου από αυτή, με τη χρήση δεδομένων και εφαρμογών φορητών συσκευών. Η σύσταση αυτή περιλαμβάνει βασικές αρχές για τη χρήση των εφαρμογών που χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο μέτρων κοινωνικής απόστασης, προειδοποίησης, πρόληψης και ιχνηλάτησης επαφών. Η χρήση οποιασδήποτε από αυτές τις εφαρμογές πρέπει να σέβεται την ασφάλεια δεδομένων και τα θεμελιώδη δικαιώματα της ΕΕ, όπως η προστασία της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

Στις 16 Απριλίου, τα κράτη – μέλη του δικτύου e-Health, με την υποστήριξη της Επιτροπής, ενέκριναν μια εργαλειοθήκη της ΕΕ για εφαρμογές ιχνηλάτησης επαφών στο πλαίσιο της καταπολέμησης της πανδημίας COVID-19 από την ΕΕ. Με αυτόν τον τρόπο εγκαινιάστηκε μια κοινή πανευρωπαϊκή προσέγγιση για τις εφαρμογές ιχνηλάτησης επαφών και προειδοποίησης. Στις 13 Μαΐου, το δίκτυο e-Health ενέκρινε κατευθυντήριες γραμμές για τη διαλειτουργικότητα, στις οποίες περιγράφονται με λεπτομέρειες οι ανάγκες για διαλειτουργικότητα σε διάφορα στάδια της ροής της ψηφιακής ιχνηλάτησης επαφών.

Με βάση τις προηγούμενες προσπάθειες, το δίκτυο e-Health ενέκρινε τον Ιούνιο τεχνικές προδιαγραφές και κατευθυντήριες γραμμές οι οποίες καθορίζουν την αρχιτεκτονική μιας Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Πύλης Διαλειτουργικότητας που θα επιτρέπει την ανταλλαγή κλειδιών ιχνηλάτησης επαφών μεταξύ των κρατών – μελών. (https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/coronavirus-response/travel-during-coronavirus-pandemic/how-tracing-and-warning-apps-can-help-during-pandemic_el#-covid-19-)

  1. Η προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα των χρηστών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δημοσιεύσει μια εργαλειοθήκη της ΕΕ για τις εφαρμογές ιχνηλάτησης επαφών και προειδοποίησης, καθώς και οδηγίες για την προστασία των δεδομένων, οι οποίες θέτουν μια σειρά κατευθυντήριων αρχών για τις εφαρμογές αυτές:

  • Οι εφαρμογές ιχνηλάτησης επαφών και προειδοποίησης θα πρέπει να εγκαθίστανται και να χρησιμοποιούνται μόνο με τη σύμφωνη γνώμη των πολιτών.
  • Ισχύει η αρχή της ελαχιστοποίησης των δεδομένων, κάτι που σημαίνει ότι συλλέγονται μόνο τα δεδομένα που είναι απολύτως απαραίτητα για τη λειτουργία της υπηρεσίας και όχι όσα αφορούν άλλες πτυχές της προσωπικής ζωής του ατόμου.
  • Οι εφαρμογές θα πρέπει να χρησιμοποιούν δεδομένα εγγύτητας με βάση την τεχνολογία Bluetooth.
  • Η εφαρμογή ιχνηλάτησης δεν ζητά ούτε χρησιμοποιεί δεδομένα θέσης.
  • Οι εφαρμογές ιχνηλάτησης επαφών και προειδοποίησης δεν παρακολουθούν τις κινήσεις των ατόμων.
  • Τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που συλλέγονται δεν θα πρέπει να αποθηκεύονται περισσότερο από όσο χρειάζεται και το διάστημα αυτό δεν πρέπει να ξεπερνά τις 14 ημέρες.
  • Τα δεδομένα θα πρέπει να προστατεύονται μέσω τεχνολογιών αιχμής, συμπεριλαμβανομένης της κρυπτογράφησης.
  • Μετά τη λήξη της πανδημίας, οι εφαρμογές θα πρέπει να απενεργοποιηθούν άμεσα, αν και αυτό είναι κάτι που δεν μπορούμε να το γνωρίζουμε τώρα. Είναι απλά αυτό που επιτάσσει μια κοινωνία δικαίου, καθώς δεν θα συντρέχουν πια οι λόγοι ασφάλειας της δημόσιας υγείας, οι οποίες επιτρέπουν την επεξεργασία κάποιων έστω δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Το θέμα της απενεργοποίησης των εφαρμογών ιχνηλάτησης μπορεί να συζητηθεί μετά το πέρας της πανδημίας του Covid-19.

Τα δεδομένα που αφορούν την υγεία θεωρούνται ευαίσθητα σύμφωνα με το άρθρο 9 του γενικού κανονισμού για την προστασία δεδομένων (ΓΚΠΔ) και, επομένως, η επεξεργασία τους μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Ωστόσο, τα συγκεντρωτικά στατιστικά δεδομένα σχετικά με τη χρήση εφαρμογών ιχνηλάτησης επαφών, που δεν δίνουν δυνατότητα ταυτοποίησης των φυσικών προσώπων, δεν θεωρούνται δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα και, ως εκ τούτου, ο ΓΚΠΔ δεν έχει ισχύ όσον αφορά αυτά. (https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/coronavirus-response/travel-during-coronavirus-pandemic/how-tracing-and-warning-apps-can-help-during-pandemic_el#-covid-19-).

  1. Χρήση και λειτουργία των εφαρμογών ιχνηλάτησης επαφών και αποστολής ειδοποιήσεων για κορονοϊό

Όπως ήδη αναφέραμε, οι περισσότερες αρμόδιες για τη δημόσια υγεία αρχές στην ΕΕ, έχουν αναπτύξει εφαρμογές που υποστηρίζουν την ιχνηλάτηση επαφών και την αποστολή ειδοποιήσεων σε περίπτωση που εντοπιστεί κάποιος φορέας του κορονοϊού σε μικρή απόσταση από τον χρήστη. Ακόμη κι αν δεν αισθάνεται συμπτώματα κάποιος, η εφαρμογή τον ειδοποιεί σε περίπτωση που κινδυνεύσει να εκτεθεί στον ιό. Αμέσως μετά τον εντοπισμό, ο χρήστης λαμβάνει τις κατάλληλες ιατρικές συμβουλές. Η μέθοδος αυτή συμβάλλει στον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού. Επιπλέον, κάποιος που θα λάβει ειδοποίηση, έχει τη δυνατότητα στη συνέχεια να υποβληθεί σε εξετάσεις και να λάβει την αναγκαία αγωγή αποφεύγοντας έτσι το ενδεχόμενο να υπάρξουν μελλοντικά σοβαρές συνέπειες. Βεβαίως, οι εφαρμογές ιχνηλάτησης επαφών και αποστολής ειδοποιήσεων δεν επαρκούν για τον περιορισμό της επιδημίας, παρά μόνο αν αποτελέσουν τμήμα ενός συνόλου προληπτικών μέτρων, όπως τα μέτρα υγιεινής (πλύσιμο των χεριών, καθάρισμα αντικειμένων), η τήρηση κοινωνικών αποστάσεων και η καθημερινή χρήση μάσκας τόσο σε ανοικτούς, όσο και σε κλειστούς χώρους.

Οι εφαρμογές ιχνηλάτησης επαφών και αποστολής ειδοποιήσεων, σε συνδυασμό με τη μη ψηφιακή ιχνηλάτηση μπορεί να συμβάλουν σημαντικά να μειωθούν τα κρούσματα από τον κορονοϊό, τόσο σε εθνικό όσο και σε διασυνοριακό επίπεδο. Όσο πιο γρήγορα ενημερώνονται τα άτομα που έχουν διαγνωστεί θετικά στον COVID-19 και όσο πιο γρήγορα εντοπιστούν οι επαφές τους, τόσο βραδύτερα και πιο περιορισμένα θα μπορεί να εξαπλωθεί ο ιός. Έτσι, οι εφαρμογές ιχνηλάτησης μπορούν να συμβάλουν στην προστασία όχι μόνο των χρηστών, αλλά και των οικογενειών τους, των φίλων τους και όλων όσων βρίσκονται στο περιβάλλον τους.

Ο χρήστης λαμβάνει ειδοποίηση, αν βρεθεί για κάποιο χρονικό διάστημα κοντά σε άλλον χρήστη της εφαρμογής ο οποίος έχει διαγνωσθεί θετικός στον κορονοϊό. Αυτή η ειδοποίηση είναι πραγματικά σωτήρια, γιατί μια τέτοια συνάντηση θα μπορούσε να θεωρηθεί έκθεση υψηλού κινδύνου. Συνήθως αυτό σημαίνει επαφή με διάρκεια μεγαλύτερη των 15 λεπτών και σε απόσταση μικρότερη από 2 μέτρα. Ωστόσο, οι ακριβείς παράμετροι ποικίλλουν από χώρα σε χώρα καθορισμένες από τις τοπικές υγειονομικές αρχές.

Όταν εγκατασταθεί η εφαρμογή, το έξυπνο κινητό δημιουργεί αυθαίρετες κλείδες πολλές φορές την ημέρα. Οι κλείδες αυτές ανταλλάσσονται μέσω Bluetooth μεταξύ κοντινών έξυπνων τηλεφώνων που χρησιμοποιούν εφαρμογή ιχνηλάτησης επαφών, και αποθηκεύονται στη συσκευή επί 14 ημέρες. Σε περίπτωση που ο χρήστης βρεθεί θετικός στη νόσο COVID-19, μπορεί να κοινοποιεί την πληροφορία αυτή, προκειμένου να ειδοποιήσει τα άτομα τα οποία είχε πλησιάσει προηγουμένως. Στη συνέχεια, το τηλέφωνό του κοινοποιεί τις κλείδες που δημιουργήθηκαν τις τελευταίες 14 ημέρες στον διακομιστή παρασκηνίου (backend) της εφαρμογής που χρησιμοποιείται στη χώρα του. Με βάση τις κλείδες που λαμβάνει, κάθε εφαρμογή υπολογίζει τον βαθμό επικινδυνότητας ενός χρήστη, ο οποίος μπορεί να λάβει ειδοποίηση έκθεσης εάν πληρούνται τα κριτήρια. Το γεγονός ότι ο χρήστης αλληλοεπιδρά με άλλους ανθρώπους δεν σημαίνει ότι παραβιάζονται τα προσωπικά του δεδομένα. Κι αυτό γιατί οι εφαρμογές δημιουργούν αυθαίρετα αναγνωριστικά, τα οποία είναι τυχαία σύνολα αριθμών και γραμμάτων και έτσι δεν επιτρέπουν την ταυτοποίηση του χρήστη. Οι κλείδες ανταλλάσσονται μεταξύ τηλεφώνων, μέσω Bluetooth, σε μικρή απόσταση. Δεν συλλέγονται δεδομένα που δείχνουν τον τόπο που βρίσκεται το άτομο ή τις κινήσεις του.

Από τη στιγμή που η εφαρμογή θα τεθεί σε εφαρμογή, καταναλώνει ελάχιστο όγκο δεδομένων. Επιπλέον, δεν μειώνει σημαντικά τη διάρκεια ζωής της μπαταρίας του κινητού, ούτε υπερθερμαίνεται το έξυπνο τηλέφωνο. Η εφαρμογή ιχνηλάτησης επαφών και αποστολής ειδοποιήσεων εκτελείται στο παρασκήνιο του κινητού χρησιμοποιώντας Bluetooth χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας, Η τεχνολογία αυτή έχει σχεδιαστεί για να έχει ιδιαίτερα υψηλή ενεργειακή απόδοση.

Άλλο θετικό στοιχείο της λειτουργίας των εφαρμογών ιχνηλάτησης είναι ότι δεν απαιτούν μόνιμη σύνδεση με το διαδίκτυο, καθώς η τεχνολογία Bluetooth δεν απαιτεί τη χρήση του διαδικτύου. Λειτουργεί ακόμη και όταν η συσκευή βρίσκεται σε λειτουργία πτήσης, εφόσον βέβαια το Bluetooth είναι ενεργοποιημένο. Βέβαια, η εφαρμογή πρέπει να συνδέεται με το διαδίκτυο τουλάχιστον μία φορά την ημέρα ώστε να τηλεφορτώνει τις απαιτούμενες πληροφορίες που θα της επιτρέψουν να ελέγχει αν ο χρήστης έχει πλησιάσει φορείς του κορονοϊού. Ως εκ τούτου, για τον έλεγχο των αλυσίδων μετάδοσης των λοιμώξεων, για τη λήψη ειδοποιήσεων και για πρόσθετες λειτουργικές δυνατότητες, οι εφαρμογές θα πρέπει να συνδέονται μέσω διαδικτύου κινητής τηλεφωνίας ή WiFi.

Η λειτουργία των εφαρμογών γίνεται χωρίς να απαιτείται κάποια καθημερινή ενέργεια και οι ειδοποιήσεις γίνονται αυτόματα. Δεν απαιτείται η χειροκίνητη ενεργοποίηση  των επικαιροποιήσεων, ωστόσο πρέπει να είναι πάντα ενεργή η λειτουργία ειδοποίησης για έκθεση στον ιό.

Κάθε χρήστης μπορεί να χρησιμοποιεί μόνο την εφαρμογή που υπάρχει σε ισχύ στη χώρα του, δεν είναι δυνατή η ταυτόχρονη χρήση δύο ή περισσότερων εφαρμογών διότι η διεπαφή ειδοποίησης για έκθεση της Google/Apple υποστηρίζει πάντα μόνο μία εφαρμογή ιχνηλάτησης επαφών τη φορά. Χάρη στην υπηρεσία της πύλης διαλειτουργικότητας της ΕΕ, οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν μία μόνο εφαρμογή ακόμη και όταν μεταβαίνουν σε άλλη χώρα, ενώ εξακολουθούν να επωφελούνται από την ιχνηλάτηση επαφών και να είναι σε θέση να αναφέρουν αν έχουν διαγνωστεί θετικοί ή να λαμβάνουν ειδοποίηση. (https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/coronavirus-response/travel-during-coronavirus-pandemic/how-tracing-and-warning-apps-can-help-during-pandemic_el#-covid-19-),

  1. Σε περίπτωση λήψης ειδοποίησης

Αν κάποιος χρήστης λάβει ειδοποίηση, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχει εκτεθεί στον Covid-19. Μπορεί απλώς να σημαίνει ότι είναι ορατός ο κίνδυνος έκθεσης στον ιό. Πρέπει απλώς να ακολουθήσει τις οδηγίες που θα εμφανιστούν στην εφαρμογή, σύμφωνα με τις οδηγίες των εθνικών υγειονομικών αρχών. Για παράδειγμα, οι συμβουλές μπορεί να συστήνουν ιατρικές εξετάσεις ή παραμονή σε καραντίνα ή να υποδεικνύουν με ποιον πρέπει να επικοινωνήσει ο χρήστης.

Είναι πιθανό να έχει εκτεθεί κάποιος στον κορονοϊό εάν έχει έρθει σε επαφή για ορισμένο χρονικό διάστημα και σε ορισμένη απόσταση, με άτομο που έχει αναφέρει ότι έχει διαγνωσθεί θετικός στον ιό. Η τεχνολογία Bluetooth χρησιμοποιείται για να διαπιστωθεί κατά πόσον μια επαφή ήταν από μικρή απόσταση και διήρκεσε αρκετή ώρα ώστε να οδηγήσει σε πιθανή μόλυνση. Συνήθως ο πιθανός κίνδυνος χωρίζεται στα παρακάτω τρία επίπεδα:

  • Χαμηλός κίνδυνος: Όταν ο χρήστης δεν έχει έρθει σε επαφή με κανένα άτομο που έχει διαγνωστεί θετικό στον Covid-19 και αν όντως έχει έρθει σε επαφή, αυτή δεν ήταν αρκετά κοντινή ή διήρκησε λίγη ώρα. Ο χρήστης ενημερώνεται από την εφαρμογή σχετικά με τους γενικά ισχύοντες κανονισμούς κοινωνικής αποστασιοποίησης και τις συστάσεις υγιεινής.
  • Αυξημένος κίνδυνος: Ο χρήστης λαμβάνει ειδοποίηση το ιστορικό της έκθεσής του στον ιό αποδεικνύει αυξημένο κίνδυνο λοίμωξης, λόγω του ότι τις τελευταίες δυο εβδομάδες έχει έρθει σε επαφή με τουλάχιστον ένα άτομο που έχει διαγνωστεί θετικός στον Covid-19. Σ’ αυτήν την περίπτωση η εφαρμογή συμβουλεύει τον χρήστη να παραμείνει στο σπίτι του όσο το δυνατόν γίνεται περισσότερο, καθώς και να συμβουλευτεί κάποιον παθολόγο ή τις τοπικές υγειονομικές αρχές.
  • Άγνωστος κίνδυνος: Εάν ο χρήστης δεν έχει ενεργοποιήσει τον προσδιορισμό του κινδύνου για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε η εφαρμογή δεν μπορεί να υπολογίσει το μέγεθος του κινδύνου για την πιθανότητα μόλυνσης του χρήστη. Ο προσδιορισμός του κινδύνου μπορεί να επιτευχθεί μέσα σε 24 ώρες από την ενεργοποίηση του προσδιορισμού του κινδύνου, οπότε οι πληροφορίες για την τρέχουσα κατάσταση που εμφανίζονται μεταβάλλονται από «άγνωστος κίνδυνος» σε «χαμηλός κίνδυνος» ή «αυξημένος κίνδυνος» ανάλογα με το αποτέλεσμα του υπολογισμού.

Όμως, παρά τις δυνατότητες που παρέχει η εφαρμογή, ο χρήστης πρέπει να έχει υπόψη του ότι η εφαρμογή δεν είναι σε θέση να τον προειδοποιήσει πώς να αποφύγει τις επαφές με άτομα που διαγνώστηκαν θετικά στον κορονοϊό. Δεν μπορεί ούτε να προβλέψει τέτοιου είδους επαφές ούτε να τις εντοπίσει σε πραγματικό χρόνο. Επειδή ακριβώς λαμβάνεται υπόψη η προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, δεν υπάρχει η δυνατότητα ταυτοποίησης ή εντοπισμού κάποιου χρήστη μέσω της εφαρμογής. Επιπλέον, καμιά εφαρμογή δεν μπορεί να εντοπίσει αν υπάρχει φορέας του ιού μέσα σ’ έναν κλειστό χώρο, π.χ. μέσα σ’ ένα σουπερμάρκετ. Τέλος, η εφαρμογή δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν υποκατάστατο των συνηθισμένων προφυλάξεων, π.χ. της χρήσης μάσκας. (https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/coronavirus-response/travel-during-coronavirus-pandemic/how-tracing-and-warning-apps-can-help-during-pandemic_el#-covid-19-) .

  1. Πύλη διαλειτουργικότητας της ΕΕ: διασυνοριακή ιχνηλάτηση επαφών

Η εξάπλωση του κορονοϊού δεν εμποδίζεται από τα σύνορα των κρατών. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, τα κράτη – μέλη, με την υποστήριξη της Επιτροπής, επεξεργάστηκαν μια λύση διαλειτουργικότητας για τις εθνικές εφαρμογές ιχνηλάτησης επαφών και αποστολής ειδοποιήσεων, ώστε να δώσουν στους πολίτες τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν μία μόνο εφαρμογή όταν ταξιδεύουν στο εξωτερικό στην Ευρώπη, ενώ παράλληλα θα συνεχίζουν να λαμβάνουν ειδοποιήσεις σε περίπτωση που έρθουν σε επαφή με άτομα θετικά στον κορονοϊό.

Τα κράτη – μέλη διαβίβασαν αίτημα προς την Επιτροπή να δημιουργήσει μια πύλη διαλειτουργικότητας, μια διεπαφή για την αποτελεσματική λήψη και διαβίβαση των σχετικών πληροφοριών από τις εθνικές εφαρμογές ιχνηλάτησης επαφών. Πραγματικά, αυτή η πύλη δημιουργήθηκε και διασφαλίζει την ασφαλή και αποδοτική διασυνοριακή ανταλλαγή ανάμεσα στις εφαρμογές των ευρωπαϊκών χωρών, ενώ ταυτόχρονα δεν απαιτεί την κατανάλωση μεγάλου όγκου δεδομένων κινητής τηλεφωνίας.

Κάθε εφαρμογή ιχνηλάτησης συνδέεται απευθείας και αποκλειστικά με τον εκάστοτε εθνικό διακομιστή παρασκηνίου (backend). Δεν ισχύει το ίδιο και για τους εθνικούς διακομιστές των διαφόρων χωρών, καθώς αυτοί δεν συνδέονται απευθείας μεταξύ τους. Κάθε ανταλλαγή πληροφοριών ανάμεσά τους επιτυγχάνεται μέσω της υπηρεσίας της πύλης διαλειτουργικότητας της ΕΕ. Με αυτόν ακριβώς τον τρόπο επιτυγχάνεται η κατανάλωση λιγότερου όγκου δεδομένων κινητής τηλεφωνίας, κάτι που θα συνέβαινε, αν πραγματοποιούνταν απευθείας ανταλλαγή πληροφοριών ανάμεσα στις εφαρμογές των κρατών.

Η διαδικασία της ανταλλαγής πληροφοριών πραγματοποιείται ως εξής: Οι εθνικές κλείδες αναφορτώνονται στον διακομιστή πύλης μετά από ενέργεια των χρηστών, οι οποίοι έχουν συμφωνήσει να τις κοινοποιούν σε άλλους Ευρωπαίους χρήστες της εφαρμογής. Πρέπει, επίσης, να γίνει τηλεφόρτωση των κλειδών στον εθνικό διακομιστή παρασκηνίου, ώστε να μπορεί να πραγματοποιηθεί η διανομή των κλειδών στους χρήστες της εκάστοτε εθνικής εφαρμογής.

Όσο για την πύλη διαλειτουργικότητας που αναφέραμε παραπάνω (η οποία συχνά αναφέρεται απλώς σαν «πύλη»), αυτή είναι μια ψηφιακή υποδομή που εγγυάται την ασφαλή μετάδοση των δημιουργούμενων κλειδών ανάμεσα στους διακομιστές παρασκηνίου των συμμετεχουσών εθνικών εφαρμογών ιχνηλάτησης επαφών. Στο πλαίσιο αυτό, η πύλη μοιράζεται μόνο τις απολύτως απαραίτητες πληροφορίες για την ειδοποίηση ενός ατόμου, όταν αυτό έρχεται σε επαφή με έναν φορέα του ιού, ο οποίος, επίσης, χρησιμοποιεί μία από τις υφιστάμενες εφαρμογές. Αυτές οι πληροφορίες αποθηκεύονται στην πύλη το πολύ για 14 ημέρες. Πέρα από τις απαραίτητες πληροφορίες, η πύλη δεν διαχειρίζεται καμιά άλλη.

Η πύλη σχεδιάστηκε με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές για τη διαλειτουργικότητα, τις τεχνικές προδιαγραφές που συμφώνησαν τα κράτη – μέλη με την Επιτροπή, τις αρχές που καθορίζονται στην εργαλειοθήκη της ΕΕ και τις κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Προστασίας Δεδομένων σχετικά με την προστασία δεδομένων στις εφαρμογές ιχνηλάτησης επαφών. Ο σχεδιασμός της πύλης έλαβε χώρα με τη συνεργασία των εταιρειών T-Systems και SAP και η λειτουργία της κατευθύνεται από το κέντρο δεδομένων της Επιτροπής στο Λουξεμβούργο.

Χάρη στην πύλη πραγματοποιείται μια ασφαλής ανταλλαγή πληροφοριών ανάμεσα στις εφαρμογές ιχνηλάτησης επαφών στη βάση μιας «αποκεντρωμένης» αρχιτεκτονικής, η οποία σχετίζεται με όλες σχεδόν τις εφαρμογές που έχουν ήδη τεθεί σε λειτουργία ή πρόκειται να λειτουργήσουν μελλοντικά εντός των ορίων της ΕΕ. Όσες εφαρμογές έχουν σχεδιαστεί στο πλαίσιο της διαλειτουργικότητας, είναι σε θέση να ανταλλάσσουν πληροφορίες μεταξύ τους, ώστε να μην είναι απαραίτητο οι χρήστες να εγκαθιστούν στα κινητά τους περισσότερες εφαρμογές, παρά μόνο αυτή της δικής τους χώρας. Αυτή η εφαρμογή όμως είναι αρκετή για να τους παρέχει τη δυνατότητα να αναφέρουν αν είναι φορείς του ιού ή να λαμβάνουν ειδοποιήσεις για άτομα θετικά στον ιό, ακόμη κι αν ταξιδεύουν σε χώρες εκτός της ΕΕ.

Στα πλαίσια της λειτουργίας της πύλης διαλειτουργικότητας, οι προγραμματιστές κατατάσσουν τις εφαρμογές επαφών σε «αποκεντρωμένες» και «κεντρικές». Πρόκειται για δυο διαφορετικές προσεγγίσεις, ωστόσο και στις δυο τα έξυπνα τηλέφωνα ανταλλάσσουν προσωρινές κλείδες μέσω Bluetooth και επικοινωνούν χάρη σε έναν κεντρικό διακομιστή. Οι δυο παραπάνω προσεγγίσεις διαφέρουν κυρίως στον τρόπο που υπολογίζουν τον κίνδυνο έκθεσης των χρηστών στον Covid-19 και στον τρόπο που αποθηκεύουν τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα. Όπως τονίσαμε όμως και παραπάνω, η αποθήκευση των προσωπικών δεδομένων δεν περιλαμβάνει την καταγραφή της θέσης του χρήστη ή των μετακινήσεών του και αυτό ισχύει τόσο για τις «αποκεντρωμένες», όσο και για τις «κεντρικές» εφαρμογές ιχνηλάτησης.

Όταν η εφαρμογή είναι «κεντρική», η ενημέρωση του χρήστη γίνεται ως εξής: Ο κεντρικός διακομιστής λαμβάνει τους κωδικούς των επαφών που συλλέγονται από χρήστες οι οποίοι έχουν διαγνωστεί θετικοί στον κορονοϊό και στη συνέχεια προβαίνει στην αντιστοίχιση, ώστε να ειδοποιήσει τους χρήστες που διατρέχουν κίνδυνο.

Όταν, από την άλλη, η εφαρμογή είναι «αποκεντρωμένη», οι κλείδες των επαφών παραμένουν στο τηλέφωνο. Η εφαρμογή τηλεφορτώνει τις αυθαίρετες κλείδες των χρηστών που έχουν μολυνθεί από τον κορονοϊό και ελέγχει κατά πόσον υπάρχει αντιστοίχιση, απευθείας στη συσκευή. Αυτό γίνεται με τη χρήση μιας κοινής διεπαφής που παρέχεται από τις εταιρείες Apple και Google. Μετά από προσεκτική έρευνα, οι υπεύθυνοι για τον σχεδιασμό των εφαρμογών σε κάθε χώρα επέλεξαν μια αποκεντρωμένη εφαρμογή, και όλες αυτές οι επιλεγμένες εφαρμογές είναι δυνητικά διαλειτουργικές. Η πύλη διαλειτουργικότητας είναι ανοικτή και στα κράτη που δεν έχουν ολοκληρώσει ακόμη το σχεδιασμό των δικών τους εφαρμογών ιχνηλάτησης. Κάθε κράτος – μέλος, προκειμένου να σχεδιάσει και να θέσει σε λειτουργία τη δική του εφαρμογή, πρέπει να ακολουθήσει κάποια βήματα, τα οποία είναι προκαθορισμένα από ένα «Πρωτόκολλο συμμετοχής».

Η εφαρμογή ιχνηλάτησης οποιασδήποτε χώρας έχει τη δυνατότητα να εντοπίζει άτομα που χρησιμοποιούν οποιαδήποτε άλλη παρόμοια εφαρμογή οπουδήποτε στον κόσμο, ακόμη και κατά τη διάρκεια που κάποιος χρήστης πραγματοποιεί αεροπορικό ταξίδι. Αν κάποιος χρήστης ταξίδεψε σε κάποια ξένη χώρα και έκανε το τεστ του κορονοϊού σ’ αυτή, μπορεί να εισάγει το αποτέλεσμα στην εφαρμογή της χώρας, στην οποία έκανε την εξέταση, μόνο αν αυτό είναι θετικό. Και από τη στιγμή που θα εισάγει τον κωδικό στην εφαρμογή της χώρας, στην οποία βρίσκεται, τότε τα άτομα που τον πλησιάζουν θα ενημερώνονται από τις εφαρμογές των δικών τους κινητών ότι έχουν έρθει σε επαφή με χρήστη που έχει διαγνωστεί θετικός στον ιό.

Από τα παραπάνω καταλαβαίνουμε ότι η διαλειτουργικότητα είναι μια ψηφιακή δυνατότητα πολύ χρήσιμη σ΄ αυτούς που ταξιδεύουν. Ωστόσο, μπορεί να αποδειχτεί εξίσου χρήσιμη και για κάποιον που δεν ταξιδεύει ποτέ. Και αυτό γιατί ταξιδεύουν άλλα άτομα στη δική του χώρα, κάποια από τα οποία ενδέχεται να είναι φορείς του ιού και να βρεθούν κοντά του. Σε κάθε περίπτωση η χρήση των δυνατοτήτων της διαλειτουργικότητας είναι προαιρετική, όπως εξάλλου και η απλή χρήση μιας εθνικής εφαρμογής ιχνηλάτησης.

Αν κάποιος χρήστης αποφασίσει να επωφεληθεί από τη διαλειτουργικότητα, δεν χρειάζεται να εγκαταστήσει κάποια νέα εφαρμογή, αλλά μπορεί να συνεχίσει να χρησιμοποιεί την εφαρμογή της χώρας του. Εξάλλου, όλες οι εθνικές εφαρμογές βασίζονται σ’ ένα αποκεντρωμένο σύστημα, είναι δυνητικά διαλειτουργικές και είναι σε θέση να συνδεθούν με την πύλη μόλις είναι έτοιμες. Μόλις πραγματοποιηθεί η σύνδεση μιας εφαρμογής με την πύλη, πρέπει να υπάρχει διαθέσιμη μια επικαιροποίηση στα καταστήματα εφαρμογών (app stores), ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί η πρόσθετη λειτουργική δυνατότητα. Οι χρήστες πρέπει να εγκαταστήσουν την επικαιροποίηση αυτή, ώστε η χρήση της εφαρμογής τους να ξεπερνάει στο εξής τα σύνορα της χώρας τους.

Υπάρχουν δυο τρόποι για να πραγματοποιηθεί η επικαιροποίηση αυτή:

Α) Αυτόματη: Η αυτόματη επικαιροποίηση επιτυγχάνεται μέσα σε λίγες μέρες αφότου καταστεί διαθέσιμη, υπό την προϋπόθεση ότι οι επικαιροποιήσεις στο τηλέφωνο έχουν ρυθμιστεί να πραγματοποιούνται αυτόματα.

Β) Χειροκίνητη: Η επικαιροποίηση όμως και με μη αυτόματο τρόπο ως εξής:

  • Οδηγίες για τους χρήστες iPhone: «Ανοίξτε το κατάστημα εφαρμογών App Store και πατήστε «Σήμερα» στο κάτω μέρος της οθόνης. Στη συνέχεια, πατήστε το εικονίδιο του προφίλ σας για να δείτε τον λογαριασμό σας. Κυλήστε την ιστοσελίδα προς τα κάτω έως ότου δείτε την εθνική σας εφαρμογή και στη συνέχεια πατήστε Επικαιροποίηση».
  • Οδηγίες για τους χρήστες Android: «Ανοίξτε το κατάστημα εφαρμογών Play Store και κάντε κλικ στις τρεις οριζόντιες γραμμές στο επάνω αριστερό μέρος της οθόνης για να ανοίξετε την πλευρική γραμμή μενού. Ανοίξτε την επιλογή «Οι εφαρμογές μου & παιχνίδια» και επιλέξτε την καρτέλα «Επικαιροποίηση». Κατόπιν, κυλήστε την ιστοσελίδα προς τα κάτω για να πάτε στην εθνική σας εφαρμογή και πατήστε Επικαιροποίηση». (https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/coronavirus-response/travel-during-coronavirus-pandemic/how-tracing-and-warning-apps-can-help-during-pandemic_el#-covid-19-).
  1. Προστασία της ιδιωτικής ζωής από κυβερνητικό έλεγχο

Υπάρχει και η μερίδα των πολιτών που ανησυχεί μήπως οι αρχές της χώρας του μπορούν να χρησιμοποιούν τις εφαρμογές ιχνηλάτησης επαφών για να ελέγχουν αν κάποιος τηρεί την καραντίνα. Ένας τέτοιος έλεγχος, βέβαια, θα σήμαινε κατά κάποιο τρόπο παραβίαση και των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Ωστόσο, δεν πρέπει να ανησυχεί γι’ αυτό κάποιος πολίτης που αποφασίζει να χρησιμοποιήσει μια εφαρμογή ιχνηλάτησης, γιατί ένας έλεγχος μέσω αυτής δεν είναι τεχνικά δυνατός, καθώς οι εφαρμογές δεν συγκεντρώνουν στοιχεία για τη θέση και τις κινήσεις του ατόμου.

Σε ολόκληρη τη διάρκεια της διαδικασίας σχεδιασμού και ανάπτυξης εφαρμογών ιχνηλάτησης, λαμβανόταν σοβαρά υπόψη ο σεβασμός της ιδιωτικής ζωής. Έτσι, η εφαρμογή δεν συλλέγει δεδομένα που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην αποκάλυψη της ταυτότητας του χρήστη. Δεν ζητά ούτε μπορεί να λάβει το ονοματεπώνυμό του, την ημερομηνία γέννησής του, τη διεύθυνσή του, τον αριθμό τηλεφώνου του ή τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του. Ο κωδικός Bluetooth καταναλώνει χαμηλή ποσότητας ενέργειας και δημιουργείται εντελώς τυχαία και δεν περιέχει καμία πληροφορία σχετικά με το χρήστη ή τη συσκευή του. Ο κωδικός αυτός αλλάζει αρκετές φορές κάθε ώρα, προκειμένου να εξασφαλίζεται η προστασία της ιδιωτικής ζωής του χρήστη.

Όλα τα δεδομένα που αποθηκεύονται από την εφαρμογή στο έξυπνο κινητό και όλες οι συνδέσεις που υπάρχουν ανάμεσα στην εφαρμογή και στον διακομιστή, καθώς και ανάμεσα στους διακομιστές και στην πύλη, είναι σε κρυπτογραφημένη μορφή. 14 ημέρες μετά την αποθήκευση των δεδομένων ανάμεσα στην εφαρμογή και στον διακομιστή, αυτά διαγράφονται είτε είχαν αποθηκευτεί στη συσκευή είτε στον διακομιστή. Τα δεδομένα αποθηκεύονται σε ασφαλείς διακομιστές παρασκηνίου, τους οποίους διαχειρίζονται οι εθνικές αρχές. Η πύλη χρησιμοποιεί ασφαλή διακομιστή που φιλοξενείται από την Επιτροπή στο δικό της κέντρο δεδομένων στο Λουξεμβούργο.

Οι κανόνες της ΕΕ και ιδιαίτερα ο γενικός κανονισμός για την προστασία δεδομένων και η οδηγία για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες, αποτελούν τις ισχυρότερες εγγυήσεις αξιοπιστίας. Η ΕΕ όρισε, επίσης, ότι μετά το τέλος της πανδημίας θα απενεργοποιηθεί η λειτουργία τόσο των εφαρμογών ιχνηλάτησης, όσο και της πύλης διαλειτουργικότητας. Η όλη αυτή πανευρωπαϊκή και συντονισμένη προσέγγιση με τις διασυνοριακές εφαρμογές ιχνηλάτησης χαιρετίστηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων. (https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/coronavirus-response/travel-during-coronavirus-pandemic/how-tracing-and-warning-apps-can-help-during-pandemic_el#-covid-19-) .

  1. Πληροφορίες για τη χρήση της εφαρμογής

Προκειμένου να αποδειχτεί αν οι εφαρμογές ιχνηλάτησης είναι αποτελεσματικές, τα κράτη – μέλη παρακολουθούν και αξιολογούν τη συμβολή τους στην καταπολέμηση της πανδημίας. Η αξιολόγηση αυτή γίνεται μέσα από μια σειρά από κριτήρια, τα οποία έχουν καταρτιστεί από τα κράτη – μέλη σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων. Ανάμεσα στα κριτήρια αυτά περιλαμβάνονται ο αριθμός των χρηστών της εφαρμογής ως ποσοστό του πληθυσμού και ο αριθμός των χρηστών που ειδοποιήθηκαν για πιθανή μόλυνσή τους από τον ιό. Προς το παρόν τα ποσοστά των χρηστών επί του γενικού πληθυσμού κυμαίνονται από κάτω του 10% έως άνω του 40%, ανάλογα με το κράτος – μέλος (Άρα η χρήση τους δεν παρουσιάζει ομοιομορφία στις χώρες της ΕΕ). Ωστόσο, ακόμη και αν το ποσοστό των χρηστών κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα, οι εφαρμογές μπορούν να αποδειχτούν ιδιαίτερα ωφέλιμες, αφού κάθε ειδοποίηση που στέλνουν μπορεί να προστατεύσει την ανθρώπινη ζωή από τον ιό.

Για να μπορέσουν όμως όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι να επωφεληθούν από τη χρήση τους, πρέπει οι εφαρμογές να είναι προσβάσιμες στο πλατύ κοινό. Πράγματι, όλες σχεδόν οι συσκευές ενδείκνυνται για την εγκατάσταση των εφαρμογών αρκεί να υπάρχουν τα συνηθισμένα λειτουργικά συστήματα. Η απαιτούμενη επικαιροποίηση του σχετικού λειτουργικού συστήματος (iOS, Android) πραγματοποιείται συνήθως αυτόματα στα έξυπνα τηλέφωνα. Οι εφαρμογές λειτουργούν στα έξυπνα τηλέφωνα iOS από το iPhone 6 και άνω που χρησιμοποιούν το iOS 13.5, και στα έξυπνα τηλέφωνα Android από το Android 6 και άνω. Εάν το αποτέλεσμα ενός τεστ για COVID-19 επαληθευτεί μέσω κωδικού QR, η κάμερα του τηλεφώνου πρέπει να είναι λειτουργική.

Σχεδόν το 99% των έξυπνων κινητών στις χώρες της ΕΕ λειτουργούν με λειτουργικά συστήματα iOS ή Android. Στο πλαίσιο της ανάπτυξης εφαρμογών ιχνηλάτησης επαφών, η Apple και η Google κατέστρωσαν ενιαίο πρότυπο για τη μέτρηση της απόστασης μέσω Bluetooth. Αυτό ήταν σημαντικό προκειμένου να είναι δυνατή η αμοιβαία καταχώριση του σήματος Bluetooth μεταξύ εφαρμογών που λειτουργούν στα δύο κύρια λειτουργικά συστήματα. Επιπλέον, οι εταιρείες χρειάστηκε να διασφαλίσουν ότι το σήμα Bluetooth εξακολουθεί να λειτουργεί παθητικά στο παρασκήνιο της συσκευής σε κατάσταση εξοικονόμησης ενέργειας της μπαταρίας, ακόμη και αν οι εφαρμογές δεν χρησιμοποιούνται ενεργά. Οι εθνικές εφαρμογές που βασίζονται σε μια «αποκεντρωμένη» αρχιτεκτονική χρησιμοποιούν αυτή τη βασική λειτουργία και μπορούν να συνδεθούν με την πύλη. (https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/coronavirus-response/travel-during-coronavirus-pandemic/how-tracing-and-warning-apps-can-help-during-pandemic_el#-covid-19-).

  1. Δήλωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τον συντονισμό των μέτρων που περιορίζουν την ελεύθερη κυκλοφορία στην Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω της πανδημίας του κορονοϊού

Την 4η Σεπτεμβρίου 2020 η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για μια ευρωπαϊκή συνεργασία για τον περιορισμό της πανδημίας του Covid-19. Απαντώντας στην πρόταση της Επιτροπής, οι αρμόδιοι υπουργοί της ΕΕ κατέληξαν στις 13 Οκτωβρίου σε συμφωνία για μεγαλύτερη σαφήνεια και προβλεψιμότητα σχετικά με μέτρα που περιορίζουν την ελεύθερη κυκλοφορία λόγω της πανδημίας. Η Επιτροπή χαιρέτισε τη συμφωνία του Συμβουλίου των Υπουργών και εξέδωσε την ακόλουθη δήλωση:

«Το δικαίωμά μας να κυκλοφορούμε ελεύθερα στην ΕΕ έχει πληγεί σοβαρά από την πανδημία. Πέραν αυτού, οι πολίτες βρέθηκαν αντιμέτωποι με τόσους πολλούς διαφορετικούς κανόνες και διαδικασίες, με συγκεχυμένες πληροφορίες σχετικά με τις περιοχές υψηλού και χαμηλού κινδύνου και με έλλειψη σαφήνειας για το τι πρέπει να κάνουν όταν ταξιδεύουν. Πριν από έναν μήνα, η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης αυτών των προκλήσεων και στήριξης των εκατομμυρίων πολιτών της ΕΕ που ταξιδεύουν καθημερινά στην ΕΕ. Σήμερα, τα κράτη μέλη κατέληξαν σε συμφωνία για το πώς να κάνουν όλα αυτά πράξη.

 Χαιρετίζουμε την εν λόγω συμφωνία, η οποία θα φέρει περισσότερη τάξη στην παρούσα σύγχυση. Το ενιαίο μέτωπο που δημιούργησαν τα κράτη μέλη στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα στους πολίτες και αποτελεί σαφές παράδειγμα δράσης της ΕΕ εκεί που πρέπει οπωσδήποτε να δρα. Έχουμε μάθει το μάθημά μας: δεν θα ξεπεράσουμε την κρίση με το μονομερές κλείσιμο των συνόρων, αλλά με τη συνεργασία.

Το πρώτο σημαντικό αποτέλεσμα είναι ένας κοινός χάρτης με κοινούς κώδικες χρωμάτων βάσει κοινών κριτηρίων, ο οποίος εκπονήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων. Τώρα καλούμε τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν την παροχή των απαραίτητων στοιχείων ώστε ο χάρτης να επικαιροποιείται σε εβδομαδιαία βάση με ακριβείς πληροφορίες σχετικά με την επιδημιολογική κατάσταση στην ΕΕ και τις περιφέρειές της.

Δεύτερον, παρόλο που τα κράτη μέλη εξακολουθούν να μπορούν να αποφασίζουν ποια περιοριστικά μέτρα θα εφαρμόσουν, όπως καραντίνα ή διαγνωστικές εξετάσεις, τα καλούμε να διασφαλίσουν ότι οι πολίτες λαμβάνουν σαφείς και έγκαιρες πληροφορίες για το τι πρέπει να κάνουν και ποιοι περιορισμοί ισχύουν, σύμφωνα με τη σημερινή συμφωνία. Επιπλέον, τα κράτη μέλη κατέληξαν σε συμφωνία όσον αφορά την αμοιβαία αναγνώριση των διαγνωστικών εξετάσεων και θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε μαζί τους για τον καλύτερο συντονισμό των απαιτήσεων σχετικά με τις διαγνωστικές εξετάσεις και την καραντίνα.

Για τους εκατομμύρια πολίτες που έχουν ουσιαστικό λόγο να ταξιδέψουν, είτε για σημαντικούς οικογενειακούς λόγους, για την εξασφάλιση του εισοδήματός τους ή για να διασφαλίσουν ότι λαμβάνουμε τα αγαθά που χρειαζόμαστε, η σημερινή συμφωνία θα αποτελέσει επίσης ευπρόσδεκτη βελτίωση στην τρέχουσα επισφαλή κατάσταση. Στις περιπτώσεις αυτές δεν θα πρέπει να εφαρμόζονται μέτρα επιβολής καραντίνας.

Η ισχύς της Ένωσής μας έγκειται στη δράση μας ως ενιαίου συνόλου για την προστασία των κοινών μας δικαιωμάτων και ελευθεριών, καθώς και της υγείας των πολιτών μας. Η σημερινή συμφωνία αποτελεί καλό παράδειγμα αυτής της δράσης».

Το πνεύμα της παραπάνω ανακοίνωσης φανερώνει την επιθυμία της Επιτροπής να προστατεύσει τους πολίτες της  ΕΕ χωρίς ταυτόχρονα να περιορίσει τις ελευθερίες τους. Επιθυμεί ακόμη να υπάρξει μια εποικοδομητική συνεργασία ανάμεσα στα κράτη – μέλη, ώστε να υπάρξουν καλύτερα αποτελέσματα. Γίνεται, επίσης, λόγος για τους Ευρωπαίους πολίτες που επιθυμούν να ταξιδέψουν, καθώς τα ταξίδια μπορεί να είναι αναπόφευκτα για κάποιους. Όλες οι πληροφορίες σχετικά με τα ταξίδια σε χώρες της ΕΕ θα είναι διαθέσιμες στην πλατφόρμα Re-open EU, όπου θα γίνεται επίσης διασταύρωση των στοιχείων με τον κοινό χάρτη που δημοσιεύεται τακτικά από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων.

Όσον αφορά τυχόν περιορισμούς στην ελεύθερη κυκλοφορία, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν σαφείς, πλήρεις και έγκαιρες πληροφορίες, μεταξύ άλλων για τις τυχόν συνοδευτικές απαιτήσεις (π.χ. αρνητικές διαγνωστικές εξετάσεις για λοίμωξη από τη νόσο COVID-19 ή έντυπα εντοπισμού επιβατών), καθώς και για τα μέτρα που εφαρμόζονται στους ταξιδιώτες που ταξιδεύουν από περιοχές υψηλότερου κινδύνου, όσο το δυνατό πιο νωρίς πριν τα νέα μέτρα τεθούν σε ισχύ. Γενικά, οι πληροφορίες αυτές θα πρέπει να δημοσιοποιούνται 24 ώρες πριν από την έναρξη ισχύος των μέτρων, λαμβανομένου υπόψη ότι απαιτείται κάποια ευελιξία για επιδημιολογικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. (https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/coronavirus-response/travel-during-coronavirus-pandemic/how-tracing-and-warning-apps-can-help-during-pandemic_el#-covid-19-).

9.1. Οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται στην πλατφόρμα Re-open EU

Καθώς η επιδημία του Covid-19 μεταδίδεται με γρήγορους ρυθμούς, μεγαλώνει και η ανταπόκριση των κρατών – μελών στην κοινή προσπάθεια. Η πλατφόρμα Re-open EU ενημερώνει για την κατάσταση της υγείας στις ευρωπαϊκές χώρες, με βάση στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC). Οι πληροφορίες ενημερώνονται συχνά και διατίθενται σε 24 γλώσσες. Μέσω της πλατφόρμας αυτής ο χρήστης έχει δυνατότητα να παρακολουθεί την εξέλιξη της κατάστασης του κορονοϊού στη χώρα του, αλλά και σε άλλες χώρες της ΕΕ. Μπορεί, επίσης, να πάρει πληροφορίες για τους διάφορους περιορισμούς που ισχύουν, συμπεριλαμβανομένων των απαιτήσεων καραντίνας και δοκιμών για ταξιδιώτες και εφαρμογές ανίχνευσης και προειδοποίησης επαφών για κινητά. Οι πληροφορίες αυτές βοηθάνε κάποιον να προγραμματίσει το ταξίδι του στην Ευρώπη μένοντας παράλληλα ασφαλής και υγιής.

Ο σχεδιασμός της παραπάνω πλατφόρμας έγινε στα πλαίσια της συντονισμένης προσπάθειας των χωρών της ΕΕ να προστατέψουν τους πολίτες τους από την πανδημία του κορονοϊού. Βλέπουμε ότι η πλατφόρμα περιλαμβάνει, εκτός από τις πληροφορίες, κι έναν χάρτη, όπου οι περιοχές ταξονομούνται σε διάφορα χρώματα (πράσινο, πορτοκαλί, κίτρινο και γκρι) ανάλογα με την επιδημιολογική τους κατάσταση. Οι χώρες συμφώνησαν, επίσης, σε κοινά κριτήρια που πρέπει να εφαρμόζουν όταν αποφασίζουν εάν θα επιβάλουν κοινούς ταξιδιωτικούς περιορισμούς σε ταξιδιώτες από «κόκκινες περιοχές» (υψηλού κινδύνου), καθώς και για την παροχή πιο σαφών και έγκαιρων πληροφοριών στο κοινό. (https://reopen.europa.eu/en).

  1. Παραδείγματα εφαρμογών ιχνηλάτησης

Προκειμένου να γίνουν ακόμη περισσότερο αντιληπτά τα παραπάνω, ας δούμε κάποια παραδείγματα των εφαρμογών στην καθημερινή ζωή, με άλλα λόγια πως επηρεάζεται από τη χρήση των εφαρμογών η ζωή δυο συνηθισμένων ανθρώπων:

Η Μαρία κατεβάζει στο κινητό της τη σχετική εφαρμογή που υποστηρίζεται από τη χώρα της. Η εφαρμογή της αντιλαμβάνεται την εγγύτητα της τοποθεσίας της συσκευής της Μαρίας σε σχέση με την τοποθεσία άλλων συσκευών που χρησιμοποιούν την ίδια εφαρμογή. Εάν ο Γιώργος, που έχει και αυτός κατεβάσει και χρησιμοποιεί στη συσκευή του τη σχετική εφαρμογή, περάσει σε μικρή απόσταση από τη συσκευή της Μαρίας, οι εφαρμογές στις συσκευές τους θα αναγνωρίσουν η μία την άλλη και θα αποθηκεύσουν το γεγονός αυτής της επαφής μεταξύ τους.

Αν μετά λίγες ημέρες μετά, ο Γιώργος υποβληθεί στο τεστ για κορονοϊό και διαγνωσθεί θετικός, θα πρέπει να ενημερώσει την εφαρμογή του για το αποτέλεσμα των εξετάσεών του. Αυτομάτως από την εφαρμογή του θα φύγει μια ειδοποίηση προς όσες συσκευές έχουν και αυτές εγκατεστημένη την εφαρμογή και έτυχε να βρίσκονται κοντά στη συγκευή του Γιώργου τις τελευταίες μέρες. Επομένως, και η Μαρία θα λάβει την ειδοποίηση ότι πριν από λίγες μέρες βρέθηκε σε μικρή απόσταση από τη συσκευή κάποιου χρήστη, ο οποίος είναι πλέον θετικός στον Covid-19. Επηρεασμένη από την ειδοποίηση αυτή, η Μαρία θα πάει να υποβληθεί κι αυτή στο τεστ, προκειμένου να λάβει γνώση αν έχει διαγνωστεί κι αυτή από τον κορονοϊό.

Ωστόσο, πρέπει σ’ αυτό το σημείο να τονίσουμε ότι η εφαρμογή στη συσκευή της Μαρίας εντοπίζει μόνο άλλες συσκευές, στις οποίες υπάρχει εγκατεστημένη η ίδια εφαρμογή. Δεν εντοπίζει, δηλαδή, τους χρήστες, αλλά την εφαρμογή. Επομένως, αν δίπλα από τη Μαρία περάσει η Κατερίνα, η οποία είναι φορέας του ιού, αλλά δεν έχει εγκαταστήσει την εφαρμογή στο κινητό της, τότε η εφαρμογή της Μαρίας δεν θα καταγράψει τη συνάντησή της με την Κατερίνα. Επίσης, η εφαρμογή δεν λαμβάνει υπόψη ότι ο κορονοϊός μεταδίδεται και μέσω μολυσμένων επιφανειών, καθώς παραμένει εκεί από λίγες ώρες έως αρκετές ημέρες ανάλογα με το υλικό της επιφάνειας, τη θερμοκρασία και την υγρασία που επικρατεί. Έτσι, εάν στο πρώτο παράδειγμα, η Μαρία καθίσει σε ένα παγκάκι, και σε αυτό το παγκάκι είχε καθίσει λίγες μέρες πριν και ο Γιώργος, η εφαρμογή του κινητού της Μαρίας δεν θα αναγνωρίσει την εφαρμογή του κινητού του Γιώργου και δεν θα αποθηκεύσει αυτήν την έμμεση επαφή μεταξύ τους. Γι’ αυτό το λόγο η συσκευή της Μαρίας δεν θα παραλάβει την ειδοποίηση που θα στείλει η εφαρμογή της συσκευής του Γιώργου, με οποιεσδήποτε συνέπειες μπορεί να έχει αυτό.[1]

    ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η πανδημία του Covid-19 έφερε, όπως είδαμε, στο προσκήνιο μεταξύ άλλων και το θέμα της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Όπως είναι γνωστό, τα δεδομένα αυτά έχουν κατοχυρωθεί από τα συντάγματα όλων των χωρών και η επεξεργασία τους δεν επιτρέπεται, παρά μόνο αν συντρέχουν κάποιοι πολύ ειδικοί λόγοι και δώσει και τη συγκατάθεσή του το υποκείμενο των δεδομένων. Όλα αυτά ορίζονται από τον ΓΚΠΔ και από τους νόμους 2016/679 και 3471/2006. Οι λόγοι που επιτρέπουν την επεξεργασία σχετίζονται με την προστασία της δημόσιας υγείας και γενικά με την εξυπηρέτηση δημόσιων συμφερόντων. Αν η επεξεργασία πραγματοποιηθεί χωρίς να συντρέχει κάποιος από τους παραπάνω λόγους, τότε μιλάμε για παραβίαση των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, η οποία διώκεται από το νόμο. Ωστόσο, η προστασία του κάθε πολίτη απαιτεί επεξεργασία των δεδομένων του, τόσο του ίδιου, όσο και των επαφών του, σε περίπτωση που ο ίδιος έχει διαγνωστεί θετικός στον Covid-19. Τα δεδομένα αυτά ανήκουν στα προσωπικά δεδομένα υγείας και σωστά γεννάται το ερώτημα αν είναι δίκαιη η επεξεργασία τους. Αν σκεφτούμε όμως ότι υφίσταται κίνδυνος μόλυνσης μεγάλου μέρους του παγκόσμιου πληθυσμού, τότε συμπεραίνουμε ότι η επεξεργασία διενεργείται ορθώς με τον όρο, βέβαια, ότι επιλέγονται για επεξεργασία μόνο τα δεδομένα εκείνα που είναι απαραίτητα για τη διαδικασία και ότι η επεξεργασία πρέπει να λαμβάνει χώρα εντός των ορίων του νοσοκομείου.

Η επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα προκειμένου να προστατευθεί η δημόσια υγεία δεν αφορά μόνο το κάθε άτομο ξεχωριστά, αλλά και αυτά, με τα οποία ήρθε σε επαφή. Πρόκειται, δηλαδή, για μια ιχνηλάτηση των επαφών του, η οποία κρίνεται σκόπιμη, επειδή το άτομο αυτό ενδέχεται να είναι φορέας του Covid-19 και σ’ αυτήν την περίπτωση κινδυνεύουν να μολυνθούν και οι επαφές του. Σε κάθε άλλη περίπτωση, αυτή η επεξεργασία των δεδομένων θα θεωρούνταν παράνομη, δεν θα μπορούσε να συμβιβαστεί με μια «κοινωνία δικαίου». Ούτε

θα μπορούσαν να απαγορευτούν βασικά δικαιώματα των πολιτών, όπως το δικαίωμά τους να ασκούν θρησκευτική λατρεία. Την εποχή του κορονοϊού όμως το κράτος επέβαλε κάποια μέτρα, όπως η παραχώρηση στον εκάστοτε εργοδότη του δικαιώματος να προβαίνει σε επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων των υπαλλήλων του εντός του χώρου της εργασίας, καθώς μεταξύ άλλων είναι υπεύθυνος και για την ασφάλειά τους. Η προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα προστατεύεται, όπως είδαμε, και αν η ενημέρωση του πληθυσμού σχετικά με τον ιό δεν γίνεται με μέσα πανελλήνιας εμβέλειας, αλλά τοπικής και έτσι τα σχετιζόμενα με τον κορονοϊό γεγονότα που λαμβάνουν χώρα σε μια κοινωνία δεν γίνονται ευρέως γνωστά. Βεβαίως, κατά την ενημέρωση του πληθυσμού πρέπει πάντα να λαμβάνεται υπόψη η περίπτωση να διαδίδονται ψεύτικες ειδήσεις σχετικά με νέα έξαρση ή με περιορισμό του κορονοϊού, οι οποίες θα μπορούσαν να τρομοκρατήσουν τους πολίτες ή να τους γεμίσουν με ψεύτικες ελπίδες.

Η προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα κινδυνεύει και στην περίπτωση της τηλεργασίας. Η τηλεργασία προϋπήρχε του κορονοϊού, ωστόσο μετά το ξέσπασμά του αυξήθηκε αλματωδώς λόγω του ότι πολλοί εργαζόμενοι αναγκάζονται να δουλεύουν πια από τον υπολογιστή, εφόσον, βέβαια, το επιτρέπει η φύση της δουλειάς τους. Κατά τη διάρκεια των διαδυκτιακών επαφών όμως ενδέχεται να διαρρεύσουν προσωπικά δεδομένα του χρήστη, ιδίως όταν λαμβάνει χώρα μια τηλεδιάσκεψη. Γι’ αυτό το λόγο ο χρήστης πρέπει να λαμβάνει μέτρα προστασίας, όταν κάνει χρήση της κάμερας, όταν στέλνει ηλεκτρονικά μηνύματα, όταν συζητάει διαδικτυακά με συνεργάτες κλπ.

Τη διαφύλαξη των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα λαμβάνουν υπόψη τους και οι αρμόδιοι φορείς που φροντίζουν για τον περιορισμό της πανδημίας. Δεν θα μπορούσαν εξάλλου να κάνουν διαφορετικά, αφού ο Covid-19 είναι ένας ιός αυξημένης επικινδυνότητας, μέλος μιας ευρύτερης οικογένειας κορονοϊών που εδώ και εκατό χρόνια επιφέρουν βλαβερότατες συνέπειες σε ανθρώπους και ζώα. Ο ΕΟΔΥ, για παράδειγμα, δίνει οδηγίες για τη διαχείριση ενός ύποπτου κρούσματος στο χώρο της εργασίας ή μέσα στο σπίτι. Τόσο η φροντίδα του ατόμου με το κρούσμα, όσο και η διαχείριση των στενών επαφών του σχετίζονται αποκλειστικά με όσα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα αφορούν τη μόλυνση ή την πιθανή μόλυνση του ατόμου ή των επαφών του από κορονοϊό και δεν υπεισέρχονται σε άλλα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, άσχετα με την αρρώστειά του.

Η σωστή διαχείριση ενός κρούσματος Covid-19 αποκτάει ακόμη πιο βαρύνουσα σημασία, όταν αυτό εντοπίζεται μέσα στους χώρους εργασίας του Δημοσίου Τομέα. Κι αυτό γιατί λόγω της θέσης του έρχεται σε επαφή με πολλά άτομα και ενδέχεται έτσι να μετατραπεί σε εστία διασποράς. Ο ΕΟΔΥ το έλαβε υπόψη του αυτό και έτσι προσάρμοσε ανάλογα τις οδηγίες του.

Με το ίδιο πνεύμα διαχέονται και οι επιστολές που έστειλε στα μέλη του ο ΙΣΘ από τον πρώτο καιρό που ξέσπασε η πανδημία. Οι επιστολές αυτές θίγουν θέματα πρώτης ανάγκης, όπως είναι οι επαφές των ιατρών με τους ασθενείς τους που έχουν μολυνθεί από Covid-19 και η χρήση της μάσκας, την οποία ο Σύλλογος θεωρεί πολύ απαραίτητη τόσο για τους γιατρούς, όσο και για τα μικρά παιδιά. Οι επιστολές θίγουν ακόμη το θέμα των εμβολίων, τονίζοντας την ανάγκη να εμβολιαστούν όλοι οι γιατροί, και του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, καθώς αυτοί είναι υπεύθυνοι για τη διάσωση χιλιάδων ασθενών. Και του ΙΣΘ οι επιστολές επικεντρώνονται στα προσωπικά δεδομένα υγείας, αποκλείοντας την περίπτωση επεξεργασίας δεδομένου οποιασδήποτε άλλης φύσεως. Με άλλα λόγια, τόσο η οδηγίες του ΕΟΔΥ, όσο και οι επιστολές του ΙΣΘ, συμβαδίζουν με τις επιταγές του ΓΚΠΔ και με τους νόμους 2016/670 και 3471/2006.

Η ΕΕ δεν έμεινε αμέτοχη απέναντι σε όλη αυτήν την κατάσταση. Καθώς το θέμα δεν αφορά μια συγκεκριμένη χώρα, αλλά ολόκληρο τον κόσμο, επενέβη για να βοηθήσει τους πολίτες των κρατών – μελών της να αντιμετωπίσουν την πανδημία. Όπως είδαμε, αυτό πραγματοποιήθηκε με τη δημιουργία ειδικών εφαρμογών που εγκαθίστανται εύκολα στα κινητά τηλέφωνα (επιπλέον είναι εύκολη και η χρήση τους) και μπορούν να προειδοποιήσουν τους χρήστες τους, όταν έρχονται σε επαφή με άτομα θετικά στον κορονοϊό. Και μια τέτοια ειδοποίηση συνοδεύεται από οδηγίες για τις περαιτέρω κινήσεις του χρήστη (ιατρικές εξετάσεις, παραμονή σε καραντίνα κλπ). Πρόκειται, πράγματι, για μια πρωτοβουλία που αποδεικνύεται αρκετά χρήσιμη. Αναγνωρίζοντάς το αυτό τα κράτη – μέλη, δημιούργησε το καθένα μια δική του εφαρμογή, η οποία όμως έχει πανευρωπαϊκή ισχύ και βοηθάει καθημερινά τους πολίτες της ΕΕ. Οι εφαρμογές όλων των χωρών ελέγχονται από μια κεντρική Πύλη διαλειτουργικότητας – διαδικτυακό όργανο της ΕΕ. Είδαμε όμως ότι αυτή η κατά κάποιο τρόπο «παρακολούθηση» των πολιτών, ώστε να διαπιστωθεί αν είναι φορείς του Covid-19, δεν σημαίνει ότι παραβιάζονται τα προσωπικά τους δεδομένα, αλλά γίνεται επεξεργασία μόνο κάποιων δεδομένων υγείας – για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας – και αυτά αποθηκεύονται από το σύστημα μόνο για 14 ημέρες. Καμιά άλλη κίνηση των πολιτών δεν παρακολουθείται από τις εφαρμογές. Επιπλέον, οι ίδιοι οι πολίτες επιλέγουν αυτοβούλως να εγκαταστήσουν τις εφαρμογές στα κινητά τους. Επομένως δεν δικαιολογείται τυχόν φόβος για έλεγχο της ιδιωτικής ζωής των πολιτών από τις κυβερνήσεις τους μέσω των εφαρμογών. Τα ίδια μπορούμε να πούμε και για την πλατφόρμα Re-open EU, όπου αποθηκεύονται σε 24 γλώσσες πληροφορίες για την εξέλιξη του κορονοϊού σε όλες τις χώρες της ΕΕ, οι οποίες είναι χρήσιμες για όποιον πολίτη πρόκειται να ταξιδέψει, αλλά και για όποιον άλλο επιθυμεί να τις διαβάσει. Η χρήση της πλατφόρμας αυτής δεν θέτει σε κίνδυνο τα προσωπικά δεδομένα του χρήστη.

Καθώς, λοιπόν, ο κορονοϊός μεταδίδεται ταχύτατα, οποιαδήποτε πληροφορία για προφύλαξη από αυτόν είναι πολύτιμη. Ωστόσο, η παροχή μιας τέτοιας πληροφορίας δεν αναιρεί το δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να προστατεύονται τα προσωπικά του δεδομένα και να μην εισέρχεται κανένας στην ιδιωτική του ζωή. Επομένως, η σωστή πολιτική από την πλευρά των υπευθύνων είναι αυτή που συνδυάζει την προσοχή τόσο της υγείας, όσο και την ασφάλεια των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα του κάθε πολίτη σ’ ένα κράτος δικαίου. Έτσι θα συμβάλλει μαζί με την πρόοδο και τη βοήθεια της ιατρικής επιστήμης, με τη χρήση εμβολίου κατά του Covid-19 και ειδικής φαρμακευτικής αγωγής, στην προαγωγή μιας κοινωνίας σε παγκόσμιο επίπεδο περισσότερο υγιούς, ηθικής και δίκαιης στα πλαίσια της νομικής προστασίας του κάθε ατόμου και στην αύξηση του κοινωνικού οφέλους κάθε χώρας.

   ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ελληνική

ΑΠΔΠΧ, Κατευθυντήριες Γραμμές για την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στο πλαίσιο της διαχείρισης του COVID- 19, 18/03/2020. Στο https://www.dpa.gr/APDPXPortlets/htdocs/documentSDisplay.jsp?docid=163,39,44,101,194,223,3,99

Αλεξανδροπούλου – Αιγυπτιάδου, Ε., (2007). Προσωπικά Δεδομένα – Η νομική ρύθμιση της ηλεκτρονικής επεξεργασίας τους. Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα – Κομοτινή.

Αρμαμέντος, Π., Σωτηρόπουλος, Β., (2008). Προσωπικά Δεδομένα, Ερμηνεία κατ’ άρθρο – οι  τροποποιήσεις του Ν. 2472/1997. Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα.

Βενιζέλος, Ε., (2002). Το αναθεωρητικό κεκτημένο. Το συνταγματικό φαινόμενο στον 21ο αιώνα και η εισφορά της αναθεώρησης του. Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα – Κομοτηνή.

Βλαχόπουλος, Σ., (2007). Διαφάνεια της κρατικής δράσης και προστασία προσωπικών δεδομένων. Αθήνα, εκδόσεις Σάκκουλα.

Δαγτόγλου, Π., (1991), Συνταγματικό δίκαιο – ατομικά δικαιώματα. Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα – Θεσσαλονίκη.

Δόνος, Π., (2000), «Η συνταγματική κατοχύρωση των δικαιωμάτων προστασίας του πολίτη από την επεξεργασία των προσωπικών του δεδομένων και της αντίστοιχης ανεξάρτητης αρχής». Στο Γ. Παπαδημητρίου (επιμ.), (2000), Αναθεώρηση του Συντάγματος και εκσυγχρονισμός των θεσμών. Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα – Κομοτινή, σελ. 109.

Ιγγλεζάκης, Ι., (2003), Ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα. Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα – Θεσσαλονίκη.

Ιγγλεζάκης, Ι., (2018), Δίκαιο πληροφορικής. Γ’ έκδοση, εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα – Θεσσαλονίκη.

Ιγγλεζάκης, Ι., (2019), Δίκαιο Πληροφορικής & Διαδικτύου. Βασική εμπορική νομοθεσία. Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα – Θεσσαλονίκη, σελ. 296.

Ιγγλεζάκης, Ι., (2020). Ο γενικός κανονισμός προστασίας προσωπικών δεδομένων. (3η έκδοση). Interactive Learning.

Καρδασιάδου, Ζ., (2006). «Η προστασία των προσωπικών δεδομένων υγείας, Ιατρικό  απόρρητο». Πρακτικά Ημερίδας Συνηγόρου του Πολίτη.

Κρεμαλής, Κ., (1987). Το δικαίωμα για προστασία της υγείας. Αθήνα.

Μήτρου, Λ., (2020). Τα προσωπικά δεδομένα την εποχή του Κορονοϊού. Στο https://www.syntagmawatch.gr/trending-issues/ta-prosopika-dedomena-stin-epoxi-tou-koronoiou/

Παναγοπούλου-Κουτνατζή, Φ., (2016). Η ελευθερία του τύπου και η προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ΔiMΕΕ, σελ. 39 επ. (48).

Παναγοπούλου-Κουτνατζή, Φ., (2020). Η προστασία προσωπικών δεδομένων σε περίοδο πανδημίας. Στο https://www.constitutionalism.gr/.

Παπαγεωργίου, Κ.Γ., (2019). Εκκλησιαστικό δίκαιο. Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα.

Ρωλς, Τζ., (2017). Θεωρία της δικαιοσύνης. Μετάφραση Φίλιππος Βασιλογιάννης κ.α. Εκδόσεις Πόλις, Αθήνα.

Σπηλιώπουλος, Ε.Π., (2011). Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου – Τόμος 1. Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα.

Σωτηρόπουλος, Β., (2006), Η συνταγματική προσασία των προσωπικών δεδομένων. Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα – Θεσσαλονίκη.

Ταπουρίδου, Στ., (2016)., Προστασία δεδομένων υγείας – Ιατρικό απόρρητο –  Ηλεκτρονικός ιατρικός φάκελος. Διπλωματική εργασία. Α.Π.Θ., Νομική σχολή.

Τσαούση, Α., (2018). Θεσμοί, Δίκαιο και Κοινωνία: Κρίσιμιες διατομές υπό το φως μιας βιωματικής θεώρησης. Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα.

Χρυσόγονος, Κ., (2006). Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα (γ’ έκδ.). Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα.

Ξενόγλωσση

Busvine, D., (2020). EU privacy rules no obstacle to coronavirus fight; smartphone tracking a no-no. In https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-privacy-explainer/eu-privacyrules-no-obstacle-to-coronavirus-fight-smartphone-tracking-a-no-no-idUSKBN20X1MP.

Forgie, S., Marrie., TJ., (February 2009). “Healthcare-associated atypical pneumonia”. Seminars in Respiratory and Critical Care Medicine. 30 (1), pp. 67–85.

Furukawa, NW., Brooks, JT., Sobel, J., (4 May 2020). “Evidence Supporting Transmission of Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2 While Presymptomatic or Asymptomatic”. Emerging Infectious Diseases. 26 (7), pp. 732-734.

Hamilton, I.A., (2020). 10 countries are now tracking phone data as the coronavirus pandemic heralds a massive increase in surveillance. In https://www.businessinsider.com/countries-trackingcitizens-phones-coronavirus-2020-3.

Harari, Υ.Ν., (2020). Τhe world after coronavirus, Financial Times. In https://www.ft.com/content/19d90308-6858-11ea-a3c9-1fe6fedcca

Sidgwick, Τ., (1907). The methods of ethics. London, Machmillan.

Tyrrell, DA., Fielder, M., (2002). Cold Wars: The Fight Against the Common Cold. Oxford University Press.

Ιστοσελίδες

EMA endorses use of dexamethasone in COVID-19 patients on oxygen or mechanical ventilation. European Medicines Agency (EMA) (Press release). In https://www.ema.europa.eu/en/news/ema-endorses-use-dexamethasone-covid-19-patients-oxygen-mechanical-ventilation

https://eody.gov.gr/wp-content/uploads/2020/03/covid19-PSYCHIKI_DIACHEIRISI_TIS_EPIDIMIAS.pdf

https://ec.europa.eu/info/law/law-topic/data-protection/reform/rules-business-and-organisations/obligations/what-data-breach-and-what-do-we-have-do-case-data-breach_el

https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/n-4619-2019/arthro-285-poinikos-kodikas-nomos-4619-2019-paravias

Novel coronavirus infection – update. In https://www.who.int/csr/don/2013_05_22_ncov/en/.

Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, (2020). Naming the coronavirus disease (COVID-19) and the virus that causes it. Στο https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance/namingthe-coronavirus-disease-(covid-2019)-and-the-virus-that-causes-it

Symptoms of Coronavirus. U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 13 May 2020. Ιn https://web.archive.org/web/20200617081822/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/symptoms-testing/symptoms.html

World Health Organization (29 October 2020). WHO’s Science in 5 on COVID-19 – Ventilation. In https://www.youtube.com/watch?v=XJC1f7F4qtc

                                ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Θεσσαλονίκη, 12 Ιανουαρίου 2021

Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι,

 

Μετά από περίπου ένα χρόνο από την εμφάνιση του πρώτου κρούσματος COVID19 στην Ελλάδα, έχει ολοκληρωθεί η πρώτη φάση εμβολιασμού των γιατρών που εργάζονται στο δημόσιο τομέα και από αύριο ξεκινά και η πρώτη φάση εμβολιασμού των γιατρών του ιδιωτικού τομέα.

Συγκεκριμένα, όπως ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Υγείας (επισυνάπτεται ανακοίνωση εδώ), μετά από συντονισμένες προσπάθειες του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου και του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, οι ιδιώτες γιατροί, εργαζόμενοι ή συνεργάτες ιδιωτικών κλινικών, θα εμβολιαστούν με ευθύνη και συντονισμό των κλινικών, ενώ όσοι υπέβαλαν αίτημα εμβολιασμού δια μέσου του Ι.Σ.Θ, θα πρέπει να προγραμματίσουν το ραντεβού εμβολιασμού δια μέσου της πλατφόρμας https://emvolio.gov.gr από αύριο 13/1 το πρωί.

Η  ημερομηνία της επαναληπτικής δεύτερης δόσης, μετά από 21 μέρες ορίζεται απευθείας από το σύστημα.

Η προσπάθεια θωράκισης όλων των ιατρών με τελικό στόχο την επιτυχή αντιμετώπιση της πανδημίας και την ομαλοποίηση της δημόσιας υγείας θα συνεχιστεί με δράσεις και προτάσεις. Με συνεργασίες, τεκμηριωμένες διεκδικήσεις και διαρκή υπενθύμιση προς κάθε αρμόδιο ότι υγεία χωρίς υγιείς ιατρούς δεν γίνεται .

Με τιμή

 

Ο Πρόεδρος                                                        Η  Γεν. Γραμματέας

Νίτσας Νικόλαος                                               Dr. Χατζηδημητρίου Μαρία

Χειρουργός Οφθαλμίατρος                                Βιοπαθολόγος

                                                                                Θεσσαλονίκη, 14 Ιανουαρίου 2021

[1] Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, (2020). Naming the coronavirus disease (COVID-19) and the virus that causes it. Στο https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance/namingthe-coronavirus-disease-(covid-2019)-and-the-virus-that-causes-it

Προηγούμενο άρθροΠέλλα: Σχολείο αναβιώνει όλα τα παιχνίδια που έπαιζαν το 1821  
Επόμενο άρθροΗ Ελλάδα η πρώτη χώρα που διαθέτει δωρεάν self-test